شکستن فک یا همان آسیب دیدگی آرواره، اغلب به دلیل برخورد عوامل بیرونی به صورت در حادثه ها و تصادفات اتفاق می افتد. بر اثر این آسیب، فرد در تکان دادن اجزای صورت خود، خوردن غذا، صحبت کردن و حتی تنفس با مشکل مواجه می شود. در این صورت باید فورا به یک جراح فک و صورت مراجعه شود. در اغلب موارد پزشک مورد نظر برای فرد بیمار انجام عمل جراحی را تجویز می نماید. بعد از جراحی نیز به بیمار توصیه می کند که مراقبت های لازم را به انجام برساند تا شکستگی به طور کامل ترمیم شود. در این مقاله ما می خواهیم به چگونگی درمان شکستگی فک پایین و بالا بپردازیم. با ما همراه باشید.
تعریف شکستگی فک
شکستگی فک پایین و بالا زمانی اتفاق می افتد که نوعی آسیب و ضربه خارجی به فک وارد شده باشد. این عارضه بسیار رایج بوده و در بین بیماری هایی که برای فک و صورت پیش می آید متداول تر است. زمانی که فک دچار شکستگی می شود، به دنبال آن بینی نیز آسیب می بیند. اگر بخواهیم جایگاه شکستگی فک را در بین شکستگی های دیگر بدن بررسی کنیم، باید بگوییم که شکستگی فک در جایگاه دهم شکستگی استخوان ها در بدن قرار دارد.
غالبا علت این شکستگی ها، وارد آمدن نیروی مستقیم یا ضربه ای به استخوان های فک می باشد. نوع دیگری وجود دارد که به آن ممکن است دررفتگی فک بگویند. در این حالت مفصل گیجگاهی فکی که به جمجمه وصل است از جای اصلی خود خارج می شود. در این صورت ممکن است فک دچار شکستگی بشود و یا نشود که اغلب حتی با وجود عدم شکستگی، علائمی شبیه شکستگی استخوان احساس می شود.
نسبت مردان به زنان برای دچار شدن به این عارضه تقریبا سه برابر است و کسانی که بین 20 تا 30 سال سن دارند، بیش تر به این شکستگی مبتلا می شوند. اگر بخواهیم بررسی کنیم که شکستگی بیش تر در کدام سمت رخ می دهد، باید بگوییم تقریبا 42 درصد شکستگی فک در یک طرف صورت اتفاق می افتد. پیش از قرن نوزدهم برای درمان شکستگی فک از پیچ های خارجی استفاده می شد که احتمال عفونت در آن بالا بود و بهبودی کم تری حاصل می گردید و افراد نیاز داشتند که استخوان فک شان را برای قرارگیری وضعیت طبیعی دندان ها مجددا تنظیم کنند.
در آن زمان‌ها به دلیل عدم اطلاع از شکستگی فک و جویدن غذا، حتی جان خود را در این راه از دست می دادند. در اواخر دهه 1880 میلادی این نوع درمان با میله ها، صفحات و پیچ ها انجام گرفت که تا به امروز نیز تغییرات بیش تری در این روند به وجود آمده است.
علل و علائم شکستگی فک چیست؟
طبق بررسی های صورت گرفته، علل بسیاری برای شکستگی فک پایین و بالا وجود دارد. اما در هر صورت درمان آن توسط پزشکانی همچون بهترین جراح فک و صورت در کرج قابل انجام است. شکستگی فک ممکن است به دلایل مختلف پاتولوژیکی مثل سرطان و از دست دادن استخوان و یا به دلیل عفونت های بیش از حد و غیره اتفاق بیفتد. اما به طور عمده دلایل شکستگی در موارد زیر خلاصه می شود:
- حملات بیرونی که منجر به وارد آمدن ضربه به فک و صورت می گردد و منجر به شکستگی و دررفتگی فک می گردد.
- سقوط از ارتفاع که در اولین زمین خوردن فرد نیروی شدیدی به فک انتقال یافته و باعث شکستگی می شود.
- تصادف با وسایل نقلیه موتوری که در اغلب این موارد همچون شکستگی دست و پا، شکستگی فک نیز ممکن است اتفاق بیفتد.
- آسیب بر اثر انجام ورزش های رزمی و یا ورزش های سنگین مثل بوکس، کاراته و فوتبال
اغلب شکستگی هایی که در فک پایین رخ می دهد بین جوانان مرد بالغ بین 20 تا 30 سال اتفاق می افتد و در ناحیه کندیل و نواحی زاویه ساز استخوانی فک اتفاق می افتد.
علائم شکستگی استخوان فک بالا و پایین بعد از وارد آمدن آسیب نمایان می شود که اولین و مهم ترین آن احساس درد در فک است. علامت دیگری که می تواند نشان از شکستگی فک داشته باشد این است که اطرافیان احساس می کنند دندان ها به طور صحیح بر روی همدیگر قرار نگرفته اند که در این صورت یعنی انسداد نادرست انجام شده است. حتی ممکن است فردی که دچار شکستگی شده است در صحبت کردن و یا جویدن غذا دچار مشکل شود.
برخی از افراد لب پایین شان به دلیل آسیب رسیدن به عصبی که از فک پایین گذر کرده است دچار بی حسی می شود و در داخل دهان شان احساس خونریزی می کنند، یا این که ساختار طبیعی دندان های شان دچار مشکل می شوند. کبود شدن زیر زبان و بریدگی مجرای گوش به خاطر این که فک شکسته به عقب حرکت می کند نیز از علائم این مشکل است. نشانه های دیگری وجود دارد که می تواند خبر از شکستگی فک دهد و آن آبریزش دهان و ناتوان بودن در بستن آن است. اما باز هم باید فرد بیمار حتما به یک جراح فک و صورت مراجعه کند تا بررسی های لازم صورت گیرد و درمان انجام شود.
راه های تشخیص شکستگی فک
برای تشخیص شکستگی فک پایین و بالا، پزشک مربوطه در ابتدا معاینات فیزیکی را انجام می دهد و بعد از آن تجویز اشعه ایکس می نماید. انجام آزمایشات خون برای این نوع تشخیص مورد نیاز نیست. تنها در صورتی پزشک درخواست آزمایش می کند که فرد بیماری زمینه ای داشته باشد که ممکن است علت بروز حادثه و اتفاقی که افتاده است نیز همین بیماری باشد. در معاینه فیزیکی جراح به وضعیت چهره، تطابق استخوان های فک وضعیت قرارگیری لب ها و دهان بر روی هم، میزان کبودی و تورم توجه می نماید. در مرحله بعد احساس استخوان فک از طریق پوست توسط بیمار ارزیابی می گردد.
پزشک سعی می کند وضعیت حرکت فک پایین را مورد بررسی قرار دهد. پس از این که معاینه خارجی فک به پایان رسید، نوبت به بررسی وضعیت داخل دهان می رسد. جراح از بیمار می خواهد چیزی را گاز بگیرد تا وضعیت ترازی دندان ها ارزیابی گردد. سپس در این مرحله وضعیت پایداری و ثبات تحلیل می گردد. همچنین دکتر به بیمار می گوید یه چوب صاف را بین دندان های خود قرار دهد. در این حالت هدف بررسی این است که آیا بیمار می تواند تیغه را در جای اصلی نگه دارد یا نه.
بهترین و دقیق ترین روش تشخیصی، گرفتن اشعه ایکس پانوراما از فک پایین است که با این روش تمامی فک و استخوان اطراف آن بررسی می شود. در صورتی که اشعه خبر از شکستگی ندهد اما پزشک مشکوک به این مورد باشد سی تی اسکن انجام می گیرد.
درمان شکستگی فک بالا و پایین
حال بعد از این که بهترین جراح فک و صورت در تهران تشخیص شکستگی داد، نوبت درمان می رسد. البته گاهی اوقات ممکن است بیمار با شکایت از درد در ناحیه فک به پزشک مراجعه نماید و راه درمان آن تجویز داروهای مسکن و رژیم غذایی متناسب باشد. کسانی که شکستگی دارند باید ارزیابی بیش تری روی آن ها انجام گیرد. این شکستگی ها همراه با خود، مشکلات لثه و آسیب بافتی را دارند و به عنوان شکستگی باز در نظر گرفته شده و تحت درمان قرار می گیرند. جراح با تجویز آنتی بیوتیک و جراحی فک و صورت و سیم کشی دندان ها مشکل پیش آمده را برطرف می نماید. موارد درمانی دیگر عبارتند از:
- تجویز واکسن کزاز به بیمار
- کنترل درد به صورت موثر توسط پزشک
- سیم کشی دندان های بالا و پایین به یکدیگر در صورت شکستگی فک پایین پایدار که این کار را جراح فک و صورت می تواند انجام دهد.
اگر شکستگی ها ناپایدار باشند جراحی باز باید انجام شود. در این روش جراح با استفاده از نوعی صفحات و پیچ هایی برای اتصال صفحات و همچنین میله هایی که نازک و سوراخ شده‌اند، شکستگی فک پایین و بالا را به جای اصلی بر می گرداند. بعد از مدتی حرکت فک به حالت عادی بر می گردد. درمان شکستگی فک حدود 6 هفته زمان می برد و در این مدت باید تمام داروها به طور مرتب مصرف شود.
توصیه های مراقبتی بعد از جراحی فک و صورت
بعد از جراحی فک به دلیل شکستگی فک پایین و بالا و یا عارضه های دیگری که منجر به آسیب دیدگی استخوان فک شده است، لازم است برای کسب نتیجه مطلوب و بهبودی کامل، مراقبت هایی به صورت کامل انجام شود. نکات مراقبتی بعد از جراحی فک و صورت عبارتند از:
مراعات تغذیه مناسب: بعد از جراحی فک، ممکن است نتوانید به طور کامل خوراکی مصرف کنید. بنابراین، مهم است که تغذیه مناسبی داشته باشید. مصرف غذاهای نرم و مایع، مثل سوپ، پوره و آب‌نبات، می تواند به شما کمک کند تا از عوارض جانبی جراحی کم تری رنج ببرید.
استفاده از یخ: برای کاهش تورم و درد، می‌توانید بسته‌های یخ را روی منطقه جراحی قرار دهید. این کار به شما کمک می کند تا سرعت بهبودی را افزایش دهید و از تورم و کبودی جلوگیری کنید.
استراحت: بعد از جراحی، بهتر است تا از فعالیت‌های سنگین و ورزش خودداری کنید تا جای جراحی به خوبی بهبود یابد.
داروهای تجویز شده: پزشک ممکن است داروهای ضد التهاب یا داروهای دردسرا را به شما تجویز کند تا درد و تورم را کاهش دهید.
پرهیز از مصرف سیگار و الکل: سیگار و الکل می توانند فرآیند بهبودی را کند کنند و باعث تأخیر در بهبودی شما شوند. بنابراین، بهتر است تا از مصرف آن‌ها خودداری کنید.
پیروی از دستورات پزشک: ممکن است پزشک شما نکات خاصی را برای مراقبت پس از جراحی به شما بدهد. مهم است که این نکات را به دقت پیروی کنید تا بهبودی شما بهتر و سریع تر اتفاق بیفتد.
استفاده از دهان شویه ضدعفونی: برای جلوگیری از عفونت در منطقه جراحی، می توانید از دهان شویه های ضدعفونی استفاده کنید. همچنین برای تقویت استخوان ها و سرعت بهبودی، مصرف مکمل های کلسیم می تواند مفید باشد. اما قبل از مصرف هر گونه مکمل، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
تحلیل رفتن استخوان فک
آسیب های وارد به فک تنها بر اثر ضربه و شکستگی فک پایین و بالا نمی باشد. گاهی اوقات ممکن است بدون وارد شدن هیچ ضربه ای استخوان فرد تحلیل رود و دیگر توانایی انجام کاری را نداشته باشد. اگر دندان ها در فضای اصلی خود قرار بگیرند، جویدن و گاز گرفتن به صورت صحیح انجام می گیرد و مثل یک ورزش باعث تقویت استخوان و حفظ تراکم آن می گردد.
اما در صورتی که دندانی از بین برود و جای خالی آن با ایمپلنت پر نشود، استخوان قسمت مورد نظر شروع به تحلیل رفتن و کوچک شدن می کند. با انجام کارهای ساده ای همچون گاز گرفتن و جویدن غذا عصب های استخوان فک تحریک می شوند و باعث تقویت و سلامت است. همچنین ممکن است به دلیل عفونت و بیماری هایی استخوان فک دچار تحلیل شود. پوکی استخوان و همچنین بیماری های موجود در دهان، ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن و موارد ژنتیکی می تواند از عوامل دیگر تحلیل رفتگی لثه باشد که در تمام موارد باید به یک جراح فک و صورت مراجعه شود.
درمان نشدن شکستگی فک چه عوارضی دارد؟
بعضی از افراد شناختی نسبت به علائم شکستگی فک ندارند و یا این که آن را ساده انگاشته و در درمان آن سهل انگاری می کنند. از این رو ما بهتر دانستیم که حتما عوارض عدم درمان شکستگی فک پایین و بالا را عنوان کنیم تا این افراد بدانند که چه عواقبی گریبان گیر آن ها خواهد شد.
- تحمل کردن درد زیاد حتی با مرور زمان
- وارد شدن باکتری و میکروب به محل شکسته و آسیب دیده که باعث عفونت و تحلیل رفتن استخوان فک می شود.
- اختلال در تکلم و ادای کلمات
- ناتوانی در خوردن و جویدن و بلع غذا
- ایحاد عدم تقارن در صورت و تغییرات ظاهری
کلام آخر
شکستگی فک یکی از عارضه ها و آسیب هایی است که برای هر فردی ممکن است رخ دهد. این مشکل در بین شکستگی های استخوانی رایج است. در صورت عدم درمان به موقع و رسیدگی نکردن به این آسیب دیدگی، ممکن است درمان شکستگی با مشکل مواجه شود و آسیب های جبران ناپذیری گریبان گیر بیمار گردد. ما در این مقاله سعی کردیم نکات جامع و کاملی را در مورد شکستگی فک پایین و بالا عنوان کنیم که امیدواریم مورد توجه شما قرار گرفته باشد.
از این که تا پایان مقاله همراه ما بودید از شما صمیمانه سپاس گزاریم. سایت دندانپزشکا آماده دریافت هرگونه نظرات و پیشنهادات برای بهبود کیفیت سطح مطالب ارائه شده می باشد.
